De kracht van modulariteit

Bij Studio Ren streven we naar schoonheid uit efficiëntie. Juist door heel slim om te gaan met materiaal, bouwmethode of programma kunnen we meer kwaliteit maken dan in eerste instantie mogelijk lijkt. Om dat te bereiken maken we vaak gebruik van modulariteit. Een begrip dat je vaak hoort, ook in de bouw, waarbij je al snel denkt aan repetitie en saaie dozen. Toch schuilt er een veel grotere kracht in modulariteit.

Een mooi voorbeeld wordt getoond door Ed Sheeran op bezoek bij Humberto Tan. Sheeran improviseert tijdens deze aflevering een paar willekeurige nummers met slechts 4 akkoorden. Hij laat zien dat voor het maken van unieke liedjes helemaal geen ingewikkelde muziek nodig is. Met deze basis van 4 ‘modules’ kan je zo eindeloos veel variaties maken dat bijna elk nummer er mee te maken is. Blijkbaar schuilt er een soort basis voor een mooi nummer in die simpelheid.

"Bij Studio Ren creëren we schoonheid uit efficiëntie."

Een andere plek waar we de kracht van modulariteit tegen komen is in de natuur. Daar is modulariteit een overlevingsstrategie. Produceer een heleboel van nagenoeg dezelfde elementen en de kans wordt groter dat er een deel van blijft overleven. Als er een paar niet werken, maakt dat niet uit. En uit die modulariteit in de natuur ontstaat gek genoeg ook nog enorme schoonheid. Denk aan de honingraad structuur van een bijennest of pluisjes van een paardenbloem. Allemaal gestandaardiseerde en geoptimaliseerde elementen die samen een harmonieuze compositie vormen. Ook een bos is in wezen een modulair systeem. De kans van overleven wordt vergroot doordat het bos bestaat uit een enorme hoeveelheid modules; de verschillende bomen, planten, struiken etc. In deze grote diversiteit van het bos schuilt de kracht. Ontstaat er bijvoorbeeld een plaag waar een bepaalde boomsoort gevoelig voor is, dan zijn er andere boomsoorten die blijven staan en zo het bos overeind houden. Modulariteit zorgt hier voor een enorm veerkrachtig ecosysteem dat zich kan aanpassen aan verandering. En op die manier vind je modulariteit overal terug in de natuur.

Uiteraard kennen we ook modulariteit in de bouwwereld. Ik denk dat iedereen inmiddels wel bekend is met houtbouw modules zoals die van Lister Buildings, Finch Buildings of Ursem. Deze modules – vaak gemaakt van CLT – worden geprefabriceerd zodat ze op locatie sneller kunnen bouwen. Met name op binnenstedelijk locaties erg interessant en het leent zich goed voor typologieën met veel repetitie zoals woningbouw of hotels. Het is een oplossing die schaalbaar is. Heb je eenmaal een goed doordachte module, dan kan je die op veel verschillende plekken neerzetten. Daar zit uiteraard ook het verdienmodel van een systeem als deze. De ontwikkeling van de module zelf is erg kostbaar, maar zodra je ze maar vaak genoeg kan inzetten dan wordt het uiteindelijk efficiënter en kostenbesparend ten opzichte van traditionele bouw. 

Fantastische bouwmethodiek zou je zeggen. Gebaseerd op principes die we ook in de natuur terug zien. Dat moet wel goed zijn. Dat is het ook, maar toch schuilt er een gevaar in deze modulariteit. Dat is namelijk homogeniteit en eentonigheid. Als we dit soort modules te eentonig inzetten – want heb je er eenmaal één heel goed uitgedacht, dan kan je opschalen – dan kan dat enorme invloed hebben op de toekomstwaarde van de bebouwde omgeving. Met homogeniteit werken we een ander natuurprincipe tegen, namelijk diversiteit. Met name in het ruimteaanbod is diversiteit van groot belang voor het creëren van sociale duurzaamheid. Maar ook qua uitstraling zijn mensen al snel uitgekeken op eentonige gebouwen met veel repetitie.

Bij het probleem van homogeniteit komt nog dat de houtbouw modules zich niet altijd even goed lenen voor veranderingen in de toekomst. Met een smalle stramienmaat en dragende wanddelen is het lastiger om de functionaliteit in de toekomst te veranderen. En als er één ding duurzaam is dan is het wel een gebouw ontwerpen dat zo lang mogelijk mee kan met zijn tijd.

Modulariteit is voor ons een strategie voor haalbare kwaliteit. Slimme repetitie als basis voor diversiteit.

Bij Studio Ren zetten we de kracht van modulariteit juist in om diversiteit te maken. Daarin hebben we meerdere strategieën. Zo kunnen we modulariteit parametrisch inzetten op verschillende niveaus. Een strategie is om alle aspecten van het systeem te optimaliseren, maar je niet vast te leggen op een vaste maat. Zo kan de module in een veelvoud van afmetingen toegepast worden en creëer je veel makkelijker diversiteit. Daarnaast proberen we de grenzen te verleggen door slim om te gaan met de combinatie van een veelvoud modules. Zo ontwerpen we bijvoorbeeld gevels waar de modulariteit niet zomaar van af te lezen is. Daar zit een enorme hoeveelheid repetitie en eenvoud in, maar een parametrisch patroon organiseert de modules zo dat dit juist resulteert in een heel divers en dynamisch beeld. Zo kunnen we net als Ed Sheeran een veelvoud aan composities maken en creëren we schoonheid uit efficiëntie.